Gezegenlerin yörüngelerini gösteren animasyonlar size bir ölçüde yalan söylerler. Daha doğrusu, gezegenlerin yörüngelerini anlatmayı basitleştirirler.
Böylece öğretmenler, hala Dünya’nın var olan tek gezegen olmadığını kavramaya çalışan çocuklara çiftmerkezi (barycenter) kavramını açıklamak zorunda kalmaz.
ÇİFTMERKEZİ NEDİR?
NASA, web sitesinde, bu konuya dair şu bilgileri sunuyor:
“Kepler’in üçüncü yasası, karşılıklı olarak birbirinin etrafında dönen iki nesnenin kütleleri arasındaki ilişkiyi ve yörüngenin belirlenmesini açıklar. Daha büyük kütleli bir yıldızın yörüngesindeki küçük bir yıldızı düşünün. Her iki yıldız da aslında çiftmerkezi olarak adlandırılan ortak bir kütle merkezi etrafında döner. Bu, ilgili nesnelerin boyutu veya kütlesi ne olursa olsun değişmez. Bir yıldızın büyük kütleli bir gezegenle çiftmerkezi etrafındaki hareketini ölçmek, uzaklardaki yıldız sistemlerini keşfetmek için kullanılan yöntemlerden biridir.”
AĞIRLIK MERKEZİ, GÜNEŞİN DIŞINDA
Basit olması açısından, gezegenlerin Güneş’in yörüngesinde döndüğünü söyleyebiliriz. Bununla birlikte, Güneş Sistemi’ndeki cisimlerin ağırlık merkezi, en çok kütleye sahip olduğu için Güneş’e yakındır. Ancak, gaz devleri Jüpiter ve Satürn’ün yörüngeleri, daha hafif Dünya ve Mars gibi gezegenlerden farklı olarak kendilerine daha yakındır.
Sonuç olarak, Dünya şu anda Güneş’in içinde bir noktanın yörüngesinde dönmüyor, çünkü merkez noktası Güneş’in dışında yer alıyor. Dünya, Güneş’in değil, uzaydaki bu ağırlık merkezinin etrafında dönüyor.
YAYGIN KANI DOĞRU ANCAK…
Astronom ve bilim muhabiri James O’Donoghue X’te şu paylaşımı yaptı ve bu konuya açıklık getirdi:
“Gezegenler, genel anlamda Güneş’in yörüngesinde dönerler, ancak teknik olarak bu doğru değildir, çünkü Jüpiter’in çekim etkisi gibi faktörler diğer gezegenlerin uzayda başka bir noktanın etrafında dönmesini gerektirir. Gezegenler, elbette Güneş’in etrafında dönüyorlar, biz sadece durum hakkında bilgiçlik taslıyoruz. Yaygın ve doğal kanı, Dünya’nın Güneş’in merkezinin etrafında döndüğüdür, ancak bu çok nadiren gerçekleşir, yani Güneş Sistemi’nin kütle merkezinin Güneş’in kütle merkeziyle aynı hizaya gelmesi çok nadirdir.”
Aynı durum gezegenler ve uydular gibi daha küçük cisimler için de geçerlidir. Dünya ve Ay, Dünya’nın merkezinden yaklaşık 5 bin kilometre uzaklıkta bir noktanın yörüngesinde dönerler, ancak Ay Dünya’dan uzaklaştıkça bu durum değişir.
Bu gerçekler, muhtemelen hayatınız üzerinde çok az etkiye sahip olacak olsa da yine de oldukça ilginç ve bize hemen hemen her şeyin muhtemelen okulda öğretildiğinden biraz daha karmaşık olduğunu hatırlatıyor.
